Yentl van Stokkum brengt een bezoek aan de avond van Lost en Found over Spijt, samengesteld door Alma Mathijsen, Julia van Mourik en Jan Hoek. Lees hier haar artikel:
We zijn allemaal zenuwachtig. Het is een avond waarin onze spijt wordt blootgelegd. Als het een klier was, hadden we haar kunnen verwijderen. We hadden haar kunnen ontleden tot alle componenten zichtbaar waren: angst, schuldgevoel, schaamte en wat al niet meer. Het zou makkelijk zijn de complexiteit ervan uit te leggen. Onze spijt zou zichtbaar zijn.
We gaan de voormalige snijzaal van de Waag in. Passeren Ian de Ruiter die een sculptuur omhelst. Hij staat heel stil. Het sculptuur oogt zwaar. We nemen plaats. We wachten tot het ontleden begint.
JULIA
Julia van Mourik heeft spijt van Tiger en Tabby.
‘Als je een dier gevangen houdt, houd je jezelf gevangen.’
Tiger en Teddy doen niet veel en als ze wel iets doen vallen ze van daken.
De kittens zitten voornamelijk binnen. Het maakt ze ongelukkig.
Daarom wil Julia aan catsharing doen.
De onderbuurvrouw houdt van katten.
Julia’s spijt komt tot een goed einde en we geloven dat spijt opgelost kan worden.
SASKIA
Meisje gezocht voor circusact met dieren.
Spoed!
Saskia Janssen werkte met slangen, krokodillen en tien witte duiven.
Het was haar eerste baan.
Haar act deed ze samen met Ferry, hij zat al vanaf zijn geboorte bij het circus.
Het ging als volgt:
Ferry pakte slangen en gaf ze aan Saskia.
Saskia danste met slangen.
Later deed Ferry alsof hij werd gewurgd.
Saskia moest hem keer op keer redden.
Voor haar was het circus een avontuur. Ferry had grote dromen. Op een dag gaf hij haar een klap. Niet hard, maar hard genoeg om zonder afscheid te vertrekken.
Die avond viel Ferry’s moeder voor haar in.
Saskia heeft spijt omdat ze zich niet in hem verplaatste.
Ze zag hem een jaar geleden, in een sjofel circus in Amsterdam.
Ze wilde sorry zeggen. Ze durfde niet. Hij zag er verdrietig uit.
Het publiek zegt dat ze het nog goed kan maken.
We willen haar spijt wegnemen.
JAN
Jan Hoek verkleedde zich als kind als de dakloze man uit de buurt. De lagen kleding over elkaar waren niet tegen de kou, maar cool. De man was zijn held. De daklozen die hij in Ethiopië zag trokken zich niets van anderen aan. Zij waren ook cool. Hij fotografeerde ze in lokale fotostudio’s. Op de foto’s lijken het koningen. Tegenwoordig stelt Jan het werk niet meer tentoon, omdat hij niet alle ethische nuances zag.
Hij heeft geleerd van zijn spijt, maar iemand zegt dat het Jan niet hoeft te spijten.
De foto’s zijn mooi.
Alsof de esthetiek van een kunstwerk een pleister is op de wond.
Is dat hoe het werkt?
OMAR
Omar Dahmani heeft spijt van het meedoen.
Spijt van het schrijven van een verdrietig lied op deze dansbare beat.
We zingen ‘Ik heb spijt. Ik voel me kut.’
Omar neemt krachtige poses aan.
Het toegeven van spijt is immers een dappere daad.
RENSKE
Een man zei tegen Renske van Enckevort: ‘Ik heb een film gezien. Ik weet niet meer waar hij over ging, je moest huilen.’ In de film schildert Renske een meesterwerk na. Aan het einde ging het over van wie dit werk was. Het publiek wil weten waar de pijn zit.
‘In het gevoel gebruikt te zijn?’
Renske weet niet of ze spijt heeft.
De documentairemaakster zit in de zaal.
Zij heeft geen spijt. Ze weet hoe je een verhaal moet bouwen en bouwt ter plekke verder.
De documentaire gaat over eigenaarschap.
Het conflict gaat over eigenaarschap.
Aan het einde doen we alsof niemand spijt heeft.
Misschien heeft Renske geen spijt van het meedoen, maar van haar onmachtige positie binnen het narratief. Omdat ze verstrikt is geraakt in het verhaal van een ander.
PUBLIEK
Iemand heeft spijt van de kat die eenzaam stierf.
Iemand heeft spijt van de moeder die nooit in Parijs is geweest.
Het eendje dat uit het nest werd geroofd.
ALMA
Alma Mathijsen heeft spijt en kijkt niet naar het filmpje dat ze ons toont.
Ze heeft spijt omdat ze zich op haar negentiende liet dwingen om te kussen met een vreemde.
Voor een televisieprogramma.
Het publiek vroeg haar te zoenen met een Marokkaanse man, in Marokko.
Ze wilde het niet en deed het toch.
Ze heeft spijt en weet niet hoe hij heette.
Iedereen begrijpt Alma.
Niemand houdt van zijn jeugdzonden.
MARCEL
Marcel Heyman heeft veel om spijt van te hebben.
Was junk, sekswerker, dakloze en kunstenaar.
Maar Marcel heeft spijt omdat hij ‘Ja’ zei tegen de gemeente.
Dat hij bestuurslid is geworden van een bordeel, dat nu hard wordt aangepakt.
Wanneer hij een melding doet omdat hij bang is dat iemand de prostitutie in gedwongen wordt. Er zijn dwangsommen.
Het doet pijn omdat het niet om slachtoffers gaat, maar om procedure.
Toch wil Marcel geen spijt betuigen.
Hij wil ons getuigen maken van zijn zwanenzang.
IO
Io Cooman gelooft in Having your skin in the game, daarom fotografeerde ze haar kleine broer en zus naakt. Het was veilig en het was goed, maar ook een verantwoordelijkheid. Io heeft geen spijt, maar misschien dat hetgeen dat het zwaarste weegt de gevolgen zijn, die Io destijds niet doorzag. De foto’s moeten niet enkel als werk beschermd worden, maar ook als vertrouwensband. Uit liefde voor haar broer en zus. Ze zijn een werk geworden waarvoor zij de volste verantwoordelijkheid draagt.
STEPHANIE
Stephanie zingt als Giek_1 de avond tot een einde.
‘Help me.’
‘You are just here for a ride.’
‘Stop feeling alone now girl.’
Misschien hoeven we niets op te lossen. Hoeft de spijt niet verwijderd te worden uit onze systemen, ondanks het knagen. Het enige dat werkelijk telt is dat we leren hoe we onze spijt een plek kunnen geven. Ondanks haar complexiteit.
Het is belangrijk onze spijt te benoemen.
Haar te omhelzen zelfs.
Ze is immers een deel geworden van wie wij zijn.
Als we naar buiten gaan staat Ian daar.
Nog steeds.
Doodstil.
Met zijn sculptuur in zijn armen.
